TÜİK, 2023 yılı Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri’ni paylaştı. Buna göre, sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 713 bin girişim KOBİ sınıfına giriyor.
KOBİ'lerde girişim sayısı, çalışan sayısı, ciro, teknoloji kullanımı gibi Türkiye İstatistik Kurumu tarafından gerçekleştirilen Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Araştırmasına ilişkin istatistikler ile Dış Ticaret İstatistikleri, Girişimcilik ve İş Demografisi İstatistikleri, Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması ile Türk Patent ve Marka Kurumunun patent başvuru ve tescil istatistiklerine yer verilmektedir.
KOBİ'ler 2023 yılında toplam girişim sayısının yüzde 99,7'sini oluşturdu. Buna karşılık; istihdamın yüzde 70,5'ini, personel maliyetinin yüzde 47,9'unu, cironun yüzde 47,4'ünü, üretim değerinin yüzde 41,6'sını ve faktör maliyetiyle katma değerin yüzde 40,1'ini oluşturdu.
KOBİ'ler en fazla ticaret sektöründe faaliyet gösterdi
Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre 2023 yılında KOBİ'lerin; yüzde 36,1'i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe faaliyet gösterirken, yüzde 15,2'si ulaştırma ve depolama sektöründe, yüzde 12,3'ü ise imalat sanayi sektöründe faaliyet gösterdi.
KOBİ istihdamı içindeki en yüksek oran ticaret sektöründe oldu
2023 yılına ilişkin olarak; toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetlerindeki KOBİ istihdamının toplam KOBİ istihdamı içindeki oranı yüzde 26,5 olurken, personel maliyeti için bu oran yüzde 22,9, ciroda yüzde 53,2, faktör maliyetiyle katma değerde yüzde 24,8 ve üretim değerinde ise yüzde 15,6 olarak gerçekleşti.
Orta ölçekli girişimlerde çalışan başına katma değer 2023 yılında 615 bin TL olarak gerçekleşti
KOBİ girişimleri için 2009 yılında çalışan başına ortalama katma değer 15 bin TL iken, 2023 yılında bu değer 296 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2009 ve 2023 yılları için en yüksek çalışan başına katma değer sırasıyla 29 bin TL ve 615 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 19 bin TL ve 341 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 8 bin TL ve 111 bin TL olarak gerçekleşti.
KOBİ'lerde çalışan başına personel maliyeti 2023 yılında 149 bin TL olarak gerçekleşti
2009 yılında KOBİ girişimleri için çalışan başına ortalama personel maliyeti 8 bin TL iken, 2023 yılında bu değer 149 bin TL oldu. KOBİ grupları içerisinde 2009 ve 2023 yılları için en yüksek çalışan başına personel maliyeti sırasıyla 15 bin TL ve 255 bin TL ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken, aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 11 bin TL ve 185 bin TL, mikro ölçekli girişimler için ise 4 bin TL ve 75 bin TL olarak gerçekleşti.
İmalat sanayindeki 3 bin 475 KOBİ yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı
İmalat sanayindeki KOBİ'ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, yüzde 55,6'sı düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, büyük ölçekli girişimlerde bu oran yüzde 43,6 oldu.
KOBİ büyüklük gruplarına göre incelendiğinde; mikro ölçekli girişimlerin yüzde 56,7'si düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken, yüzde 31,9'u orta-düşük teknoloji, yüzde 10,7'si orta-yüksek teknoloji ve yüzde 0,7'si yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı. Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla yüzde 50,3, yüzde 30,9, yüzde 17,7 ve yüzde 1,1 iken, orta ölçekli girişimlerde yüzde 49,6, yüzde 29,8, yüzde 19,1 ve yüzde 1,5 oldu.
KOBİ'lerin 2023 yılında doğum oranı yüzde 15,3 oldu
2022 yılında doğan KOBİ girişim sayısının, 2022 yılındaki aktif KOBİ girişim sayısına oranı (girişim doğum oranı) yüzde 16,2 ve 2022 yılında doğan KOBİ girişimlerindeki istihdamın, 2022 yılındaki aktif KOBİ'lerin toplam istihdamı içindeki payı yüzde 7,5 iken, 2023 yılında bu oranlar girişim doğum oranında yüzde 15,3 ve istihdam payında ise yüzde 6,9 olarak gerçekleşmiştir.
KOBİ'lerin 2023 yılında en yüksek doğum oranı yüzde 16,3 ile mikro ölçekli girişimler olurken bunu sırasıyla yüzde 5,4 ile küçük ölçekli ve yüzde 3,8 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir. Yine doğan girişimlerin istihdam içindeki oranlarında en yüksek oran yüzde 11,7 ile mikro ölçekli girişimler olurken, bunu yüzde 3,0 ile küçük ölçekli ve yüzde 2,0 ile orta ölçekli girişimler takip etmiştir.
KOBİ'ler toplam ihracatın yüzde 35,0'ını gerçekleştirdi
2023 yılına ilişkin toplam ihracatın yüzde 35,0'ı, ithalatın ise yüzde 20,0'ı KOBİ'ler tarafından gerçekleştirildi.
2023 yılı toplam ihracatta; mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 3,4 iken, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 13,2, orta ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 18,4 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 65,0 olarak gerçekleşti.
KOBİ'lerin ihracatının yüzde 58,1'i ticaret sektöründe gerçekleşirken, yüzde 36,7'si ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi.
KOBİ'lerin ithalattaki payı yüzde 20,0 oldu
2023 yılı toplam ithalatında; mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 1,4, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 7,2, orta ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 11,3 oldu. Büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 80,0 olarak gerçekleşti.
KOBİ'lerin ithalatının yüzde 64,0'ü ticaret sektöründe gerçekleşirken, yüzde 29,2'si ise sanayi sektöründe gerçekleştirildi.
KOBİ'lerin 2013 yılında 57 milyar dolar olan ihracat değeri 2023 yılında 87 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2013 yılında 48 milyar dolar olan değer, 2023 yılında 68 milyar dolara yükseldi.
KOBİ'lerin toplam ihracatının yüzde 49,3'ü Avrupa ülkelerine yapıldı
KOBİ'ler tarafından 2023 yılında yapılan ihracatın yüzde 49,3'ü Avrupa ülkelerine, yüzde 33,4'ü Asya ülkelerine gerçekleştirildi. KOBİ'ler ithalatının yüzde 48,2'sini Avrupa ülkelerinden, yüzde 42,6'sini ise Asya ülkelerinden yaptı.
KOBİ'lerin ihracatının yüzde 91,1'ini imalat sanayi ürünleri oluşturdu
KOBİ'lerin 2023 yılı ihracatında başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı yüzde 11,5, giyim eşyası sektörünün payı yüzde 10,9 olurken tekstil ile gıda ürünlerinin payı yüzde 7,5 oldu. KOBİ'lerin 2023 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler, yüzde 26,2 ile ana metaller, yüzde 14,0 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar, yüzde 12,5 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler oldu.
KOBİ'ler Ar-Ge harcamalarının yüzde 30,0'ını gerçekleştirdi
Mali ve mali olmayan şirketlerin 2023 yılına ilişkin toplam gayri safi yurtiçi Ar-Ge harcamasının 72 milyar 763 milyon TL'sini KOBİ'ler gerçekleştirmiştir. Bu harcama mali ve mali olmayan şirketler Ar-Ge harcamasının yüzde 30,0'ını oluşturmaktadır. Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden mali ve mali olmayan şirketlerde toplam 186 bin 993 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. TZE cinsinden bu personelin yüzde 46,3'ü KOBİ'lerde istihdam edilmiştir. (İLKHA)
